فصل 1
اصول نمونه برداري و اندازه گيري

کلیات1.1

 آن جا كه اين بخش از عمليات پايش حالت اجرايي دارد لذا بايد اصول كلي زير را مد نظر قرار داد:
- جلوگيري از اشتباه هايي كه م يتواند باعث از بين رفتن برنامه پايش و افزايش هزينه ها شود.
- كنترل تجهيزات (صحت عملكرد) و مواد مورد نياز از نظر كمي و كيفي قبل از عمليات، در زمان حمل و نقل و پس از عمليات ميداني يا آزمايشگاهي (تهيه و تكميل چك ليس تهاي لازم)
- به همراه داشتن تجهيزات و ظروف نمونه برداري اضافي براي موارد ضروري
- پيش بيني دقيق زمان لازم براي عمليات ميداني و حمل نمونه ها به آزمايشگاه با در نظرگرفتن حوادث پيش بيني
نشده.
- هماهنگي لازم بين تيم نمونه بردار و آزمايشگاه و مسوول عمليات
- آموزش كافي كارمندان و داشتن مهارت و صلاحيت هاي لازم براي تكنيك هاي نمونه برداري و روش هاي آناليز ميداني آزمايشگاهي و مسوولي تهاي مرتبط
- به منظور بهبود كيفيت برنامه پايش لازم است هر از چندگاهي مدير برنامه و كارمندان آزمايشگاهي، كاركنان درگير در فعاليت هاي ميداني را همراهي كنند. اين امر ضمن فراهم كردن امكان نظارت بر روي فعاليت هاي ميداني انجام شده،
امكان درك مشكلات و نيازهاي كار ميداني را براي كليه اعضا فراهم خواهد آورد.

2-1- عملیات میدانی

1-2-1 آمادگی جهت اعزام به عملیات میدانی

آمادگي براي يك سفر نمونه برداري بسيار مهم است، زيرا بسياري از نكات تا زمان رسيدن به ايستگاه نمونه برداري از چشم پنهان مي ماند. مؤثرترين راه آمادگي براي سفر نمونه برداري تهيه يك فهرست كنترل شامل:
نوع و تعداد بطري هاي برچسب دار
تجهيزات ميداني از جمله وسايل اندازه گيري و ميزان ها، ابزار نمونه برداري و تجهيزات صاف سازي
مواد نگهدارنده
كيسه هايا بطري هاي يخ و محفظه هاي سرد كننده
كتابچه يا دفتر ثبت گزارش
لوازم شخصي مناسب براي هرگونه شرايط آب و هوايي

كنترل و واسنجي تجهيزات و بسته بندي و بارگيري به طرز مناسب براي اجتناب از آسيب هاي احتمالي
دوربين هاي عكاسي و فيلمبرداري مورد نياز
كاربرگ هاي درخواست آزمايشگاه

نكته بسيار مهم: پيش از آغاز سفر نمونه برداري، با آزمايشگاه انجام دهنده آناليز به منظور اطمينان از آمادگي آزمايشگاه براي دريافت نمونه ها تماس گرفته شود.

2-2-1 روش و نوع نمونه برداري

روش نمونه برداري مورد استفاده بايد روش نمونه برداري نظامند 1 يا منظم باشد در چنين روشي نمونه ها با فواصل زماني (مشخص شده) مساوي و مكان هاي مشابه مشخص شده برداشت مي شوند، ليكن ممكن است تغييراتي در الگوي مشخص شده براساس نظرات كارشناسي انجام شود . بررسي روند تأثير ات كيفيت آب در طول زمان، تنها زماني امكان پذير است كه نمونه ها به طور متوالي از يك نقطه برداشت شوند. در انواع پايش ها لازم است از روش نمونه برداري
منظم استفاده كرد. اما در شرايط اضطراري و در پايش هايي با دوره كوتاه مدت نيز مي توان از روش نمونه برداري تصادفي استفاده كرد. اغلب نمون ههاي آب از راه پر كردن ظرف، در كم ترين فاصله از سطح آب به دست مي آيد. اين روش به نام غوطه ور كردن 2 يا نمونه برداري ساده 3 شناخته مي شود. نمونه هاي تركيبي 4 از اختلاط حجم هاي برابر از اين نوع نمونه ها  تهيه مي شوند و تخميني از ميانگين شرايط كيفيت آب را فراهم م يكنند. در شرايط زير نمونه به صورت ساده برداشته
مي شود.
- هنگامي كه انتظار نمي رود غلظت اجزا و عوامل مورد بررسي با زمان يا مكان تغيير كند.
- داده هاي شرايط حدي (به عبارت ديگر منتهي اليه تغييرات عوامل محيطي) مورد نظر باشد.
هنگامي كه انتظار مي رود كه غلظت اجزا و عوامل مورد بررسي با زمان يا مكان تغيير كند، نمونه به صورت تركيبي برداشته مي شود. نمونه هاي مجزا كه نمونه تركيبي را تشكيل مي دهند، به نسبت هاي مساوي و يا متناسب با سرعت جريان آب در زمان نمونه برداري، با هم تركيب مي شوند.
هنگامي كه سرعت جريان متغير است، روش نمونه برداري بايد به صورت نمونه برداري تركيبي متناسب با سرعت جريان انجام شود. به اين منظور سرعت جريان بايد به دقت (و ترجيحا پيوسته) اندازه گيري شود.
در صورت عدم وجود مشكل در تماس نمونه منحصرا با مواد قابل قبولي از جمله فولاد ضد زنگ، شيشه، پلاستيك و تفلون، ميتوان از نمونه گيرهاي خودكار نيز استفاده كرد. دستگاه نمونه گير خودكار بايد توانايي جلوگيري از جدا شدن (ته نشيني) مواد جامد را داشته باشد. اين نمونه ها پس از جمع آوري بايد بدون تاخير به آزمايشگاه فرستاده شوند.
در برنامه هاي پايش به طور معمول بايد از نمون هبرداري تلفيقي عمقي و سطحي در يك ايستگاه مشخص استفاده كرد.

جهت دانلود کامل مقاله کلیک کنید:

دانلود PDF